Yazdan Sonbahara Geçişte Ayurvedik Rutinler: Neden Rutinler Uygulanır?
Yazın sıcak günleri yerini serin Sonbahar aylarına doğru bırakırken, hem bedensel hem de zihinsel olarak dengede kalmak için günlük alışkanlıklarımı yeniden düzenlemeye ihtiyaç duyuyorum. Ayurveda’ya göre sonbahar, Vata dönemi olarak bilinir ve bu dönemin soğuk, kuru ve rüzgârlı nitelikleri, iç dengenizi kolayca bozabilir. Bu da anksiyete, kuruluk ve sindirim sorunlarına yol açabilir.
Bu yüzden bu dönemde topraklanmak, bedeni beslemek ve gelecek mevsime hazırlanmak için bir dizi Ayurvedik rutin takip etmek iyi geliyor. Bu uygulamaların, sadece sağlığı desteklemekle kalmayıp aynı zamanda yaşam stilinize düzen ve disiplin kattığını fark ettim. Bu yazıda benim için işe yarayan bazı rutinleri sizinle paylaşmak istedim, siz de kendi hayatınıza ilham alarak bu uygulamaları dahil ederek, mevsim geçişini daha rahat ve sağlıklı bir şekilde atlatabilirsiniz.
Ayurvedik Rutinlerin Sonbahar İçin Önemi
Ayurveda, doğayla uyum içinde yaşamayı öğütler ve bu, mevsimsel geçişler sırasında özellikle önemlidir. Yazdan sonbahara geçişte, hava değişimi ve enerjideki farklılıklar vücudumuzda ve zihnimizde dengesizliklere yol açabilir. Özellikle **Vata dosha**'sının artışı, aşağıdaki gibi sorunlara neden olabilir:
- Huzursuzluk veya anksiyete
- Uyku problemleri
- Cilt ve saçta kuruluk
- Yavaşlayan sindirim
Bu dönemlerde Ayurvedik rutinleri benimseyerek bedeninizde ve zihninizde dengeyi sağlayabilirsiniz. Bu rutinler, Vata'nın dengesiz enerjisini yatıştırır, bedeninizi besler ve zihinsel açıklığı destekler. Düzenli yaşam tarzı oluşturmak, bu geçiş döneminde daha kontrollü ve sakin hissetmeye yardımcı oluyor.
Yazdan Sonbahara Geçiş İçin Ayurvedik Rutinler
Sonbahara için önereceğim rutinler;
1. Beslenmenizi Düzenleyin: Topraklayıcı ve Besleyici Gıdalar
Hava serinledikçe ve kurudukça, beslenme alışkanlıklarını **sıcak, besleyici ve topraklayıcı gıdalar** üzerine odaklarım. Bu tür gıdalar, içsel sıcaklığı korumaya ve sonbaharın getirdiği kuruluğu önlemeye yardımcı oluyor.
Önerdiklerim;
- **Sıcak Çorbalar ve Güveçler**: Tatlı patates, havuç ve kabak gibi kök sebzelerle yapılan çorbalar hazırlayabilirsiniz. Bu sebzeler, hem topraklayıcı hem de sonbahar için mükemmel besinler.
- **Sağlıklı Yağlar**: Yemeklerde sade yağ (ghee), avokado ve zeytinyağı gibi yağları öneririm. Bu yağlar, bedeni nemli tutar ve cildin kurumasını önler.
- **Isıtıcı Baharatlar**: Zencefil, tarçın, zerdeçal ve kimyon gibi baharatları yemeklerinize eklemenizi öneririm. Bu baharatlar, sadece vücudu ısıtmakla kalmaz, aynı zamanda sindirimi de destekliyor.
- **Bitki Çayları**: Kimyon, Kakule, Tarçın, Kök Zencefil, Fesleğen, Meyankökü ve Muskat ile hazırlanmış Ayurvedik özel baharat çayı ile sindirim sisteminizi destekleyen, şişkinlik ve gazı önleyici doğal etken maddelere sahip nitelikleri barındıran ısıtıcı tadlardan oluşmaktadır. İç sıcaklığın korunması ve sindirim sisteminin rahatlaması için gün boyu zencefil ve tarçın gibi ısıtıcı çayları da öneririm. Akşamları yatmadan önce içilen papatya, melisa çayları ile zihindeki hareketi sakinleştirmeye yardımcı olursunuz.
Siz de sonbaharda bu besin değişikliklerini deneyebilirsiniz. Mevsimle uyumlu beslenmek, hem bedensel hem de zihinsel olarak daha dengeli hissetmenize yardımcı olabilir.
2. Sıcak Yağ ile Kendine Masaj (Abhyanga)
Sonbaharınsevdiğim Ayurvedik rutinlerden biri, sıcak yağ ile yapılan **Abhyanga**, yani kendine masajdır. Bu basit ama etkili uygulama, cildimi nemli tutar ve topraklanmış hissetmemizi sağlar.
- Susam yağı gibi ısıtıcı ve nemlendirici yağlar kullanın.
- Yağı avucunuzda hafifçe ısıttıktan sonra, uzun hareketlerle bacaklara ve kollara, dairesel hareketlerle de eklemlere masaj yapılır.
- Yağın cilde iyice nüfuz etmesi için 15-20 dakika bekledikten sonra sıcak bir duş almayı öneririm.
Bu uygulama, sadece cildi beslemekle kalmaz, zihni de sakinleştirir. Günün sonunda uyguladığınızda, gecenize huzur ve rahatlık sağlayabilir.
3. Topraklayıcı Nefes Egzersizleri (Pranayama)
Vata’nın hafif ve dağınık niteliklerini yatıştırmak için nefes egzersizlerine, yani **Pranayama**- şifalı nefes teknikleri. Özellikle Nadi Shodhana (Farklı Burun Deliklerinden Nefes) uygulaması zihni berraklaştırır ve daha dengeli hissetmeyi sağlar.
- Dik oturun ve omurganızı düz tutun.
- Sağ burun deliğinizi başparmağınızla kapatın ve sol burun deliğinden derin bir nefes alın.
- Sonra sol burun deliğinizi kapatın ve sağ burun deliğinden nefes verin.
- Bu döngüyü en az 5 dakika tekrarlayın.
Bu basit nefes egzersizi, sakinlik ve topraklanma getiriyor ve sonbaharın huzursuz enerjisine karşı bir denge sağlıyor. Deneyin, zihinsel dinginlik ve duygusal denge bulabilirsiniz.
4. Yoga ve Hareket
Sonbaharda, vücudu aşırı zorlamadan aktif tutmak için harika bir zamandır.
- **Yoga**: Yavaş, topraklayıcı yoga pozları, öne eğilmeler, çocuk pozu ve oturarak yapılan bükülmeler, omuz duruşu…Hem bedeni esnetir hem de zihni rahatlatır. Restoratif yogayı da öneririm. Omurga sağlığını korumaya yönelik yoga pozlarına özellikle önem vermek gerekir. Vata’nın kuruluğu omurga eklemlerinde de kendini gösterir. Mobilitesini kaybetmemesi adına, omurgamız ön planda olmalıdır.
- **Yürüyüş**: Doğada yapılan yavaş yürüyüşler, bedenle mevsim arasında bir bağlantı kurmaya yardımcı olur ve zihinsel dinginlik sağlar.
- **Esneme**: Sabah ve akşamları nazik esneme hareketleri yaparak vücudu rahatlatır ve soğuyan havaların getirdiği sertliği önleyebilirsiniz.
5. Düzenli Bir Uyku Rutini Oluşturun
Sonbahar, daha erken yatmak ve düzenli bir uyku rutini oluşturmak için mükemmel bir zamandır. Yatmadan önce sakinleştirici bir ritüel oluşturmak, oldukça faydalı olabilir.
- Saat 10:30’a kadar yatakta olmaya çalışmak, ve uyumadan önce bir saat boyunca ekranlardan uzak durmak...
- Lavanta yağı eklediğiniz sıcak bir banyo, bedeni rahatlatır ve uykuya hazırlar.
- Bir fincan ılık süt içerek zihni yatıştırabilirsiniz. (vegan sütler) Zerdeçal ile daha önceki yazılarımda paylaştığım altın süt hazırlayabilirsiniz.
6. Günlük Düzenli Bir Rutin (Dinacharya) Sürdürün
Sonbaharda Vata'nın getirdiği dağınık enerjiyi dengelemek için güne sakin ve düzenli bir şekilde başlamak çok önemli. Sabahları uyandığınızda uyguladığınız rutin hem beden hem de zihin açısından büyük fayda sağlıyor ve bu düzenli pratiklerin sizin de gününüzü daha dengeli hale getireceğine inanıyorum.
• Erken Kalkın: Ayurveda’ya göre, sabahın erken saatlerinde kalkmak, zihinsel netliği artırır ve gün içinde daha fazla enerji sağlar. Alarm kurmadan, mümkün olduğunca doğal bir şekilde uyanmaya özen gösterin. Güneş doğarken uyanmak öneriliyor, kış aylarında güneşin doğuşu geç olduğundan, ülkemizde bunu uygulamak biraz zor.
• Sabah yüzü soğuk su ile gözleri açarak yıkamak.
• Dil Temizliği: Bu işlem için bir dil temizleyici kullanarak dilin üzerindeki toksin birikimlerini (Ama) temizleyebilirsiniz. Bu basit ama etkili alışkanlık, sabahları ağız sağlığını iyileştirir ve tat alma duyusunu canlandırır. Ayrıca, geceden kalan sindirim atıklarının temizlenmesine de yardımcı olur. (mümkünse bakır olsun, plastik temizleyici kullanmamanızı öneririm)
• Ağız Gargarası (Oil Pulling): Dil temizliğinin ardından susam yağı ile ağız gargarası (oil pulling) yapabilirsiniz. Ağzınıza bir tatlı kaşığı ılık susam yağı alıp 5-10 dakika boyunca ağzında dolaştırın. Bu işlem, diş etlerini güçlendirir, diş sağlığını korur ve toksinlerin ağızdan atılmasına yardımcı olur. Ardından, yağı tükürür ve ağzı iyice durularsınız. Aç karnına olmalısınız.
• Ilık Su İçin: Bu basit adım, sindirim sistemini uyandırır ve gece boyunca vücudunda biriken toksinlerin atılmasına yardımcı olur. Bazen limon veya zencefil ekleyerek sindirimi destekleyebilirsiniz. Ayrıca içine bir tatlı kaşığı bal ekleyebilirsiniz.
• Pranayama: En az 5 dakikalık nefes çalışması yaparak beden ve zihin uyumunu sağlarsınız. Diyafram veya Nadi Shodana nefesleri öneririm. Ağız kapalı arı nefesi, akşam saatlerinin dağınık zihinlerini dinginleştirmeye yardımcı olacaktır.
• Dışkı Tahliyesi: Sabahları, sindirim sistemi doğal bir ritimde çalışması için bu adımların ardından dışkı tahliyesi yapılır. Ayurveda’da, düzenli bir dışkı tahliyesi vücudun doğal detoksifikasyonunun bir parçası olarak kabul edilir. Sabah yapılan dışkı tahliyesi, sindirim sisteminin sağlıklı çalıştığını gösterir ve vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı olur. Bu rutini desteklemek için her sabah aynı saatte tuvalete gitmeye özen gösterin. Eğer dışkı tahliyesi zorlaşırsa, sabahları ılık su içmek ya da birkaç dakika nefes egzersizi yapmak, sindirim sürecini destekler.
• Meditasyon: Özellikle sonbaharda, Vata'nın hareketli ve dağınık enerjisini dengelemek için meditasyon çok faydalı. Gün boyunca daha merkezlenmiş ve huzurlu hissetmenizi sağlar.
Mantra meditasyonu, belirli bir kelime ya da sesin tekrar edilmesiyle yapılır. Bu meditasyon, zihni odaklar ve Vata'nın dağınık enerjisini sakinleştirir. Oturun, gözlerinizi kapatın ve nefesinize odaklanın. Seçtiğiniz bir mantrayı tekrar edin. Örneğin, “Om” ya da “So Hum” mantraları yaygın olarak kullanılır. "So" nefes alırken, "Hum" nefes verirken zihninizde tekrar edilebilir. Mantrayı tekrar ederken nefesinize ve zihninizin sakinleşmesine odaklanın.
Bu adımları takip ettikten sonra bedeniniz ve zihniniz temizlenmiş ve günün enerjisine hazır hissediyorsunuz. Bu düzenli sabah rutinini 5 yıla yakın zamandır uyguluyorum. Günümün daha dengeli ve sağlıklı geçmesine büyük katkı sağlıyor ve bunu sizinle paylaşarak hayatınıza benzer bir disiplin katabileceğinizi umuyorum.